Το ευλογημένο χαστούκι του Αγίου Νικολάου στον Άρειο, εις την Α΄ Σύνοδο της Νίκαιας 325 μ.Χ.
Κυριακή τῶν Ἁγίων Πατέρων τῆς Α’ Οἰκουμενικής Συνόδου
O Άγιος Νικόλαος χαστούκισε τον αιρετικό Άρειο… Aντιβαίνοντας το κατά Ματθαίον, Κεφ Ε΄ «38 Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη, Ὀφθαλμόν ἀντί ὀφθαλμοῦ καὶ ὀδόντα ἀντὶ ὀδόντος. 39 ἐγώ δέ λέγω ὑμῖν μή ἀντιστῆναι τῷ πονηρῷ· ἀλλ’ ὅστις σε ῥαπίζει εἰς τήν δεξιάν σιαγόνα, στρέψον αὐτῷ καί τήν ἄλλην·».
Ό Άρειος πρέσβευε και διαλαλούσε περίτρανα ότι ό Χριστός δεν είναι Θεός... αλλά κτίσμα και ποίημα του Θεού.
Αν και καθαιρείται, εξακολουθεί να υποστηρίζει σθεναρά την άποψη του με συνέπεια να παρασύρονται αρκετοί από τα κηρύγματα του και να επικρατεί στις τάξεις της Εκκλησίας μεγάλη σύγχυση. Βλέποντας ο Μ. Κωνσταντίνος το πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί συγκαλεί σε σύσκεψη όλους τους Αρχιερείς και τους πρώτους των Μοναχών στη Νίκαια, για να αποδειχθεί ποιος τελικά έχει δίκαιο….
Επιφανείς αρχιερείς και Μοναχοί, ανάμεσα στους οποίους και ο Άγιος Νικόλαος συγκεντρώνονται στη Νίκαια το 325 μ.Χ. στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο και τίθενται αντιμέτωποι του Αρείου.
Η συζήτηση είχε ξεκινήσει και η αγωνία ήταν μεγάλη…
Ο Άρειος με περισσή ψυχραιμία διαμαρτυρήθηκε στο βασιλιά, αναφέροντας ότι η εν λόγω συμπεριφορά, αν μη τι άλλο, ήταν προσβλητική και για τον ίδιο. Ο Μ. Κωνσταντίνος απευθυνόμενος στους αρχιερείς θύμισε ότι ο νόμος προβλέπει να κόβεται το χέρι εκείνου που τόλμησε μπροστά στο βασιλιά να χτυπήσει τον οποιοδήποτε. Ωστόσο έδωσε την πρωτοβουλία ν’ αποφασίσουν οι ίδιοι οι Αρχιερείς για την τύχη του παραβάτη.
Στην πρόκληση αυτή οι αρχιερείς παραδέχθηκαν το λάθος της συμπεριφοράς αλλά παρακάλεσαν το βασιλιά, για να μην διαταραχθεί η σπουδαία Σύνοδος που διεξαγόταν την ώρα εκείνη, να φυλακίσει τον Άγιο αφήνοντας την τιμωρία του για το πέρας των εργασιών της Συνόδου.
Πράγματι ο Άγιος φυλακίζεται, αλλά και πάλι θαυμαστό γεγονός λαμβάνει χώρα στη φυλακή.
Το βράδυ παρουσιάζεται σε όραμα ο Χριστός και η Θεοτόκος ρωτώντας τον Άγιο το λόγο για τον όποιο αυτός βρισκόταν στη φυλακή. Όταν ο Άγιος αποκρίθηκε ότι φυλακίστηκε για τη δική τους αγάπη ο Χριστός του έδωσε το Άγιο Ευαγγέλιο ενώ η Θεοτόκος το αρχιερατικό ωμοφόριο.
Την επόμενη μέρα γνωστοί του Αγίου, που τον επισκέφθηκαν, για να του προσφέρουν λίγο άρτο, βρίσκουν τον Άγιο απαλλαγμένο από τα δεσμά να φορά το ωμοφόριο και να διαβάζει από το Ευαγγέλιο.
Όταν ο βασιλιάς πληροφορήθηκε τα γεγονότα που διαδραματίσθηκαν στη φυλακή ελευθέρωσε τον Άγιο και μαζί με τους άλλους αρχιερείς ζήτησε συγνώμη από τον Άγιο για τη συμπεριφορά που επέδειξαν απέναντι του.
Μετά το πέρας της Συνόδου ο Άγιος επέστρεψε στην επαρχία του…
«Ποίοις μελωδικοῖς ἄσμασιν ἐπαινέσωμεν τόν Ἱεράρχην, τόν τῆς ἀσεβείας ἀντίπαλον, καί τῆς εὐσεβείας ὑπέρμαχον· τόν τῆς Ἐκκλησίας πρωτοστάτην· τόν μέγαν, προασπιστήν τε καί διδάσκαλον· τόν πάντας, τούς κακοδόξους καταισχύνοντα· τόν ὀλετῆρα Ἀρείου, καί θερμόν ἀντίμαχον· τόν δι’ οὗ τήν τούτου ὀφρύν, Χριστός καταβέβληκεν, ὁ ἔχων τό μέγα ἔλεος»
(Πηγή: Κατακόμβη, Εξαμηνιαία έκδοση Μητροπολιτικού –Καθεδρικού Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Βόλου, Αφιέρωμα στον Άγιο Νικόλαο, Βίος του Αγίου Νικολάου, Αποστόλου Ακριβόπουλου, Φιλόλογου, Δεκέμβριος 1998, σσ. 31 – 32)
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
1. Αν και στην Σύνοδο της Νίκαιας υπάρχουν και πολλοί οπαδοί του Άρειου, εντούτοις κανείς δεν ζητά την αυστηρή τιμωρία του Αγίου Νικολάου, πράγμα που φανερώνει την εκτίμηση του από όλους, Ορθοδόξους και μη.
2. Το ότι ο Άγιος πλησιάζεται από τον Χριστό και την Παναγία σε όραμα, δεν σημαίνει πως επιβραβεύονται οι πράξεις του, διότι αν ο Θεός ήθελε να επιβραβεύσει τις πράξεις του [χαστούκι προς Άρειο], θα τον είχε υπερασπίσει θαυματουργικά [λύσιμο δεσμών] από την στιγμή που προσπάθησαν να τον φυλακίσουν. Όμως ο Χριστός είχε σκοπό διδακτικό και επέτρεψε ο Άγιος να φυλακιστεί, ώστε να μπει σε συλλογισμούς και να μετανοήσει και να ταπεινωθεί ακόμη και μπρος εις αιρετικούς.
3. Ο Χριστός ερωτά τον Άγιο γιατί είναι στην φυλακή και για να τον ελέγξει αλλά και για να φανερώσει τον πραγματικό λόγο που ο Άγιος χαστούκισε. Ποιος είναι αυτός ο λόγος; Ο λόγος δεν ήταν το μίσος και η αποβολή της αγάπης κατά ενός φυσικού προσώπου (Άρειος), αλλά η εμμονή την αγάπη του Αγίου προς τον Θεό. Μαρτυρεί αυτή η παραδοχή του Αγίου Νικολάου πως ο ίδιος, αν και λανθασμένα χαστούκισε τον Άρειο, δεν το έπραξε από μίσος προς τον τελευταίο αλλά θεώρησε τα λόγια του, πως ο Χριστός δεν είναι Θεός αλλά άνθρωπος, μεγάλη βλαστήμια κατ’ εξακολούθηση (αιρετική εμμονή) προς το άγιο Πνεύμα (Κατά Ματθαίον Κεφ. Ιβ΄ «31 Διά τοῦτο λέγω ὑμῖν, πᾶσα ἁμαρτία καὶ βλασφημία ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις, ἡ δὲ τοῦ Πνεύματος βλασφημία οὐκ ἀφεθήσεται τοῖς ἀνθρώποις· 32 καί ός ἐὰν εἴπῃ λόγον κατά τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, ἀφεθήσεται αὐτῷ· ός δ’ άν εἴπῃ κατά τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου, οὐκ ἀφεθήσεται αὐτῷ οὔτε ἐν τῷ νῦν αἰῶνι οὔτε ἐν τῷ μέλλοντι.»).
4. Ο Χριστός και η Παναγία δίδουν ευαγγέλιο και ωμοφόριο στον Άγιο Νικόλαο, ταυτόχρονα με το λύσιμο των δεσμών του, ακριβώς για να τον διδάξουν πώς αν και η Αγάπη προς τον Θεό είναι πάντοτε θεμιτή ως πρώτη εντολή θεώσεως. (Κατά Μάρκον, Κεφ. Ιβ΄ «29 ὁ δὲ Ἰησοῦς ἀπεκρίθη αὐτῷ ὅτι Πρώτη πάντων ἐντολὴ· ἄκουε, Ἰσραήλ, Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν Κύριος εἷς ἐστι· 30 καί ἀγαπήσεις Κύριον τόν Θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καί ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς σου κα’ι ἐξ ὅλης τῆς διανοίας σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς ἰσχύος σου. αὕτη πρώτη ἐντολὴ·») εντούτοις θα πρέπει να συνοδεύεται από ειρήνη (Προς Εφεσίους Στ΄, «καὶ ὑποδησάμενοι τοὺς πόδας ἐν ἑτοιμασίᾳ τοῦ εὐαγγελίου τῆς εἰρήνης») και ιεροσύνη εις την ζωή.
5. Ο Χριστός δεν σταυρώθηκε για να διδάξει τέλειους αλλά ατελείς (Κατά Λουκά, Κεφ. Ε΄ «31 καί ἀποκριθείς ὁ Ἰησοῦς εἶπε πρός αὐτούς· Οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ὑγιαίνοντες ἰατροῦ, ἀλλ’ οἱ κακῶς ἔχοντες· 32 οὐκ ἐλήλυθα καλέσαι δικαίους, ἀλλά ἁμαρτωλούς εἰς μετάνοιαν»και η μετάνοια είναι ο καλύτερος δρόμος της τελειότητας (Κατά Λουκά, Κεφ. Κγ΄ «39 Εἷς δέ τῶν κρεμασθέντων κακούργων ἐβλασφήμει αὐτὸν λέγων· Εἰ σύ εἶ ὁ Χριστός, σῶσον σεαυτόν καὶ ἡμᾶς.40 ἀποκριθείς δέ ὁ ἕτερος ἐπετίμα αὐτῷ λέγων· Οὐδέ φοβῇ σύ τόν Θεόν, ὅτι ἐν τῷ αὐτῷ κρίματι εἶ; 41 καὶ ἡμεῖς μέν δικαίως· ἄξια γάρ ὧν ἐπράξαμεν ἀπολαμβάνομεν· οὗτος δέ οὐδέν ἄτοπον ἔπραξε. 42 καί ἔλεγε τῷ Ἰησοῦ· Μνήσθητί μου, Κύριε, ὅταν ἔλθῃς ἐν τῇ βασιλείᾳ σου. 43 καί εἶπεν αὐτῷ ὁ Ἰησοῦς· Ἀμήν λέγω σοι, σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τῷ παραδείσῳ.»)
6. Το γεγονός είχε διδασκαλικό περιεχόμενο τόσο για τον Άγιο Νικόλαο που επιτράπηκε από τον Θεό να φυλακισθεί, τόσο και προς τους αιρετικούς, πως ο Άγιος Νικόλαος είχε δογματικά δίκιο. Η ιστορία απέδειξε πως η διδασκαλία του Χριστού και της Παναγίας απέδωσε, διότι και ο Άγιος Νικόλαος συνέχισε μια πολύ ενάρετη και θαυματουργική (υποστήριξη Θεού) ζωή και οι αιρέσεις του Αρείου έσβησαν.
Το ευλογημένο χαστούκι του Αγίου Νικολάου στον Άρειο,
εις την Α΄ Σύνοδο της Νίκαιας 325 μ.Χ.
Πνευματικοί πατέρες 